Trước nguy cơ di tích đặc biệt được phát hiện tại lô E khu vực khai quật khảo cổ học Vườn Hồng (Ba Đình, Hà Nội) bị phá hủy, ngày 29/10 Viện Khảo cổ học đã ra văn bản ‘kêu cứu’ cho khu di tích này.
Trong văn bản gửi tới Văn phòng Chính phủ, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, Viện Khảo cổ nêu rõ, trong quá trình thực hiện dự án khai quật khảo cổ tại lô E, khu vực hầm ngầm để xe và đường ngầm từ trụ sở Bộ Ngoại giao qua đường Bắc Sơn sang nhà Quốc hội, Viện Khảo cổ học đã làm phát lộ di tích kiến trúc tâm linh đặc biệt thời Lý.
Sau khi nghiên cứu, tập hợp ý kiến giới khoa học trong và ngoài nước, di tích được xác định là nơi tế lễ trời đất của các Hoàng đế đầu thời Lý, có quy mô, cấu trúc đặc biệt với vật liệu được xây dựng bằng gỗ và đá. Đây là di tích văn hóa tâm linh thuộc loại sớm nhất ở Việt Nam, chỉ có ở Kinh đô đầu triều Lý, thể hiện tinh thần tự chủ, tự cường cao của Đại Việt.
Di tích nằm thẳng trục với kiến trúc Bát giác và hệ thống di tích ở khu C-D tạo thành một trục di tích văn hóa – tâm linh đặc biệt của khu vực trung tâm Cấm thành Thăng Long thời Lý.
Kiến trúc vòng tròn đồng tâm của trung tâm khu di tích tâm linh thời Lý. Ảnh: Viện Khảo cổ học.
Ngày 21/5, Văn phòng Chính phủ đã ra công văn giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND thành phố Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nghiên cứu để tính toán dự kiến điều chỉnh thiết kế và dự toán khu vực xây dựng đường hầm, bãi đỗ xe ngầm của công trình Nhà Quốc hội trong điều kiện bảo tồn tại chỗ, nguyên trạng di tích nói trên, đề xuất báo cáo Thủ tướng.
Ngày 5/6, Văn phòng Chính phủ có văn bản thông báo ý kiến kết luận của Thủ tướng “chưa triển khai xây dựng phần diện tích bãi xe ngầm tại khu vực có di tích tâm linh thời Lý được phát hiện tại lô E khu khai quật khảo cổ học Vườn Hồng”.
Theo Viện Khảo cổ học, ngày 30/5, Viện và Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng nhà Quốc hội và hội trường Ba Đình (mới) đã ký văn bản thống nhất. Theo đó, Viện Khảo cổ học tiếp tục quản lý phạm vi di tích với diện tích 500 m2, chờ ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng. Trách nhiệm của Ban quản lý dự án là phối hợp chặt chẽ với Viện Khảo cổ học nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho kiến trúc này.
“Tuy nhiên, trong quá trình thi công xây dựng gara ngầm khu vực, do không phối hợp với Viện Khảo cổ học, thiếu sự giám sát chặt chẽ của Ban quản lý dự án, thi công trong điều kiện bản vẽ điều chỉnh thiết kế và biện pháp thi công chưa được phê duyệt nên nhà thầu đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến di tích như: tập kết vật liệu, vật tư, xả rác thải sinh hoạt, xả bùn bentonize vào trong di tích”, văn bản nêu rõ.
Máy xúc vào thi công cách kiến trúc trung tâm của khu di tích 1,5 m, gây nguy hại trực tiếp đến tính nguyên trạng của di tích trong Vườn Hồng, Ba Đình, Hà Nội. Ảnh: Viện khảo cổ học.
Việc xâm hại trở nên nghiêm trọng hơn khi ngày 6/9, nhà thầu của Ban quản lý dự án tòa nhà Quốc hội đã đưa máy móc vào thi công cách kiến trúc trung tâm khu di tích 1,5 m. “Điều này gây nguy hại trực tiếp đến tính nguyên trạng, tại chỗ của di tích”, Viện Khảo cổ học khẳng định.
Đặc biệt, theo Viện Khảo cổ học, chiều tối 28/10, nhà thầu thi đã xâm hại trực tiếp vào di tích khi tự ý chuyển dịch mốc ranh giới phạm vi tối thiểu bảo vệ; đào rãnh rộng 2,5 m, sâu 0,8 m ngay sát kiến trúc phía đông.
“Những hoạt động trên có thể khiến di tích bị sụt lún và phá hủy bất cứ lúc nào”, Viện Khảo cổ học nhận định.
Quỳnh Trang
