Sáu chàng trai lực lưỡng trong làng sẽ được giao nhiệm vụ khiêng “tàng thinh” tượng trưng cho linh vật của đàn ông đi khắp nơi trong lễ hội Ná Nhèm. Đây là hình ảnh độc đáo có một không hai của lễ hội Việt Nam trong rằm tháng giêng vừa qua.

Sau nhiều năm bị gián đoạn, đây là lần thứ hai Lễ hội Ná Nhèm của người Tày, xã Trấn Yên, huyện Bắc Sơn (Lạng Sơn) được phục dựng.

Ná Nhèm trong tiếng Tày có nghĩa là “mặt nhọ”. Người già ở Trấn Yên cũng không ai biết rõ lễ hội có từ bao giờ, chỉ biết rằng trước kia hằng năm, cứ đến ngày rằm tháng Giêng, dân làng lại nô nức kéo về đình mở hội. Bên cạnh nghi thức cúng thành hoàng, lễ hội Ná Nhèm còn tái hiện sự tích đánh giặc giữ làng.

Trong lễ hội những người tham dự phải bôi nhọ lên mặt thể hiện hình dạng của bọn giặc Tài Ngàn khi còn sống. Bởi họ tin rằng làm như thế sẽ đánh lạc hướng hồn ma giặc và không con ma nào biết ai đã diễn lại sự thất bại của chúng trước dân làng mà về bắt, gây tai họa và dịch bệnh nữa.

Ngay từ sáng sớm bốn ông lềnh trưởng phải mang lễ vật đến Đình, Miếu để ông Mo và hai ông hội làm lễ mời các thần về dự hội. Sau khi đã kiểm tra đầy đủ các lễ vật gồm một mâm xôi trắng, một con gà giò chưa gáy, một cỗ bánh tề (gồm 12 chiếc), một thủ lợn và ba đĩa thịt lợn luộc, rượu, 1 đĩa trầu, 3 nén hương, một đôi nến, 1 bình nước lấy ở suối. Ông Mo đứng trước tảng đá xin âm dương, đọc bài văn cúng thần, tỏ lòng biết ơn thần đã giúp đỡ dân làng với tâm thành mời thần về dự hội, báo cáo với thần linh bắt đầu chuẩn bị về lễ, mời thần về ngự.

Trước đây, lễ hội Ná Nhèm được tổ chức 3 năm một lần, nhưng từ năm 2012 đến nay, lễ hội được duy trì mỗi năm tổ chức một lần. Năm nay, lễ hội Ná Nhèm được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chọn là lễ hội tổ chức điểm của Lạng Sơn

Những người lần đầu tiên đi hội Ná Nhèm không khỏi ngạc nhiên trước những nghi lễ của đám rước long ngai, bài vị và chương trình đánh đại đao, gươm mác.

Độc đáo và được nhiều người chú ý nhất có lẽ là lễ rước linh vật sinh thực khí. Tại đây, 6 chàng trai lực lưỡng trong làng sẽ được giao nhiệm vụ khiêng “tàng thinh” tượng trưng cho linh vật của đàn ông. Đây là một nghi thức độc đáo để cầu may mắn, bình an, sinh sôi nảy nở trong lễ hội xuân Ná Nhèm.

Một hình ảnh tại lễ hội có “một không hai” ở Việt Nam

Hữu Thắng