Có thể nói, ăn chơi thì thời xưa nay đều có. Gần đây nhiều người phê phán câu tục ngữ “Tháng Giêng là tháng ăn chơi” là lạc hậu. Ý họ nói nguyên cả tháng Giêng ăn chơi thì lãng phí quá!
Tuy nhiên các bậc tiền nhân lại cho rằng thú chơi thì suốt cả bốn mùa 12 tháng, đâu chỉ tháng Giêng!
Vấn đề chỉ là tùy cách chơi mà thôi. Tùy vào cách hiểu tiếng “chơi” của mỗi người.
Ngày nay người ta có những kiểu chơi ngông, sao cho “thời thượng”, nhất thiết phải là ăn chơi tốn tiền, ăn chơi “khủng”, tìm cảm giác mạnh…
Đi du lịch thì phải đi xa, tới tận Hàn Quốc, Nhật Bản… để khẳng định “đẳng cấp”. Họ không cần biết đến những nơi ấy để thưởng thức cái gì. Mang về cái hộ chiếu và vài vật gì đó có dấu hiệu nước ngoài để khoe mẽ với bạn hữu là khoái rồi!
Nhân đây tôi bàn tán vài nét về lối ăn chơi ngày xưa qua mấy bài thi ca cổ, chỉ mong tìm bạn tri âm tri kỷ.
Đọc thơ cổ, ta thấy cách ăn chơi của cổ nhân thường gắn liền với thiên nhiên, khí hậu thời tiết và sản vật từng mùa.
Thi hào Nguyễn Du cũng nói về cái thú “ăn đúng mùa”:
Thì trân thức thức sẵn bày
Gót sen thoăn thoắt dạo ngay mái tường.
(Truyện Kiều)
“Thì trân” là “thức ăn đúng mùa”. Thưởng thức món ngon theo mùa là tối ưu nhất, rẻ và ngon nhất. Triết lý Lão Trang thuận theo tự nhiên như vậy hóa ra cũng đơn giản, chẳng cao siêu gì. Ai cũng thực hiện được.
Nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm cũng tâm đắc ba việc (ăn, uống, tắm):
Thu ăn măng trúc đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.
Rượu đến gốc cây ta sẽ nhắp
Nhìn xem phú quí tựa chiêm bao.
(Cảnh nhàn)
Nhà thơ thong thả “nhắp” từng ngụm rượu nhỏ, thưởng thức từng giọt rượu (chứ không dzô 50 hay 100% như cách uống của lớp người hiện đại sành điệu), lại càng không thể bỏ thêm vài cục nước đá khiến rượu ngon loãng lợt đi.
Ta lại thưởng thức bài Tứ thời thi (Bài thơ bốn mùa) của cổ nhân:
Xuân du phương thảo địa
Hạ thưởng lục hà trì
Thu ẩm hoàng hoa tửu
Đông ngâm bạch tuyết thi.
(theo tuyển tập thơ “Thần đồng”, Trung Quốc)
(Tạm dịch: Mùa xuân lãng du vùng cỏ non. Hè đến tắm ở hồ trồng sen. Mùa thu uống rượu hoa cúc. Đông về ngâm thơ bạch tuyết).
Cổ nhân viết “du” tức là “bước chân lên thảm cỏ”. Tiếc rằng ngày nay đồng cỏ, bãi cỏ đang bị thu hẹp dần. Nói vậy nhưng ta chịu khó ra xa thành phố dăm bảy cây số vẫn còn bãi cỏ, vườn cây, bãi sông… tuy không nhiều. Thực ra, bạn có thấy thích thú khi bước chân trần trên thảm cỏ hay không mà thôi.
Cổ nhân viết chữ “thưởng” tức là “ngâm mình trong nước và lắng nghe cái mát mẻ thơm ngát nước hồ sen”. Không có hồ sen thì ao súng, ao bèo cũng được.
Hai chữ ấy (du, thưởng) là linh hồn của bài ngũ tuyệt. Người làm thơ hiện đại có thể học được hai chữ ấy, hà tất viết thơ cứ phải “nói nhiều” với lời lẽ đao to búa lớn!
Nào đâu phải chi xài nhiều tiền bạc cho những món đắt tiền mới gọi ăn chơi !Vậy mục đích của ăn chơi là gì đây?
Xin đọc một bài thơ thiền của thiền sư Tuệ Khai phái Vô Môn:
BÌNH THƯỜNG TÂN THỊ ĐẠO
Xuân hữu bách hoa, thu hữu nguyệt
Hạ hữu lương phong, đông hữu tuyết
Nhược vô nhàn sự quái tâm đầu
Tiện thị nhân gian hảo thời tiết.
Dịch:
Xuân có trăm hoa, thu có trăng
Hạ về gió mát, tuyết đông giăng
Ví lòng thanh thản không lo nghĩ
Ấy buổi êm đềm chốn thế gian.
(Thiền sư Nhất Hạnh dịch)
Bài thơ kể chuyện ngắm hoa, thưởng trăng sáng, hứng gió mát và sẵn lòng đón cái giá lạnh của đất trời. Vậy cũng đủ bao niềm vui thú.
Tựa đề bài thơ khá độc đáo với hai chữ “bình thường”.Và nói rõ cái mục đích của ăn chơi mọi thời là đạt được “tâm thanh thản”.
Hóa ra các cụ ngày xưa sành sỏi hơn lũ hiện đại chúng ta rất nhiều!
PHN
