Người ta thường nói sức khỏe là thứ quý nhất của con người và coi nó là “Vô giá” tức là chẳng có thứ tiền bạc nào mua nổi, nhưng tại sao chúng ta lại vẫn luôn nói người bệnh là khách hàng, không những thế lại còn là khách hàng đặc biệt.
Nếu như vậy thì có phải đã mâu thuẫn với cái “Vô giá” ở trên kia không? Bởi đã là khách hàng đương nhiên phải có sự trao đổi qua lại giữa bên cung cấp và bên sử dụng dịch vụ và người bệnh đến bệnh viện bỏ tiền ra để đổi lấy cái gì? Phải chăng cái họ cần trao đổi chính là sức khỏe, nếu nói thế thì bệnh viện và các cơ sở y tế có sức khỏe để trao đổi và giao dịch? bản chất của sức khỏe vốn là thứ trìu tượng, chẳng nhìn, nắm, sờ thấy được, nó vốn dĩ ở trong mỗi con người và cũng không có nơi nào sản xuất ra nó.
Trong tất cả các ngành dịch vụ ngành y được cho là một ngành đặc biệt nhất, nhưng nếu nói như vậy các ngành dịch vụ khác không đặc biệt hay sao? Ngành dịch vụ khách sạn du lịch cung cấp những dịch vụ tốt nhất cho các thượng đế vui vẻ trong những ngày nghỉ, sau những ngày làm việc căng thẳng cần thư giãn. Siêu thị, cửa hàng là nơi cung cấp những nhu cầu thiết yếu nhất cho cuộc sống của con người từ những cái phục vụ cho ăn mặc cho đến phương tiện đi lại, nghe nhìn, nhà ở vv và vv, bạn có thể dễ dàng vào một salon ôtô và sau một hồi ngắm nghía thỏa thê mãn nhãn và được chăm sóc tận tình của các chuyên viên bán hàng, nếu bạn ưng rút thẻ quẹt cái và thế là bạn đã trở thành chủ nhân của một chiếc xe hơi sang trọng với giá vài tỷ đồng. Chưa dừng ở đó bạn còn được hãng chăm sóc thật tận tình chu đáo cho từng lần bảo hành bảo dưỡng, từng cuộc điện thoại hỏi thăm khả năng vận hành của phương tiện, nói chung là bạn sẽ rất mãn nguyện với việc bạn là chủ nhân của một phương tiện tốt và một dịch vụ chu đáo nhất, các mặt hàng khác cũng tương tự, các cửa hàng uy tín mà bạn chọn sẽ chăm sóc bạn với đúng nghĩa của một vị thượng đế có tiền. Ấy vậy thì các ngành khác cũng đặc biệt đó chứ, đâu chỉ ngành y mới là ngành chăm sóc khách hàng đặc biệt.
Một ca phẫu thuật tim
Như chúng ta đã biết trong tất cả các thứ máy móc chắc chẳng có thứ nào lại giống như con người, bởi dù tinh vi hoàn mỹ đến mấy cũng chỉ là sản phẩm do con người tạo ra, còn con người thì chẳng có nhà máy nào sản xuất ra được, cho nên có thể nói con người là sản phẩm hoàn hảo, tinh vi và phức tạp nhất do thượng đế ban tặng, sau một màn kết hợp đầy màu sắc tình cảm của đôi nam nữ cùng một chu trình vô cùng phức tạp với chín tháng, mười ngày không có gì thay đổi thì cái sản phẩm hoàn hảo ấy được ra đời và bệnh viện và cán bộ y tế chính là các bậc thầy giỏi để cho công đoạn cuối cùng ấy được hoàn thành. Tuy nhiên khi đã là một sản phẩm hoàn hảo, tinh vi và phức tạp nhất thì bản thân nó cũng như những sản phẩm khác, ngay từ công đoạn hình thành, phát triển trong bụng mẹ cho đến khi thoát thai làm người thì việc đầu tiên của một đứa bé bình thường là cất tiếng khóc, mọi người vẫn đùa là chắc nó khóc bởi biết trước rằng đời nó sẽ là một biển sầu, biển khổ với biết bao chông gai còn dài vẫn chờ phía trước.
Nhưng bệnh viện có giống như nhà hàng khách sạn, hay siêu thị, salon không? chắc hẳn có phần giống và phần không giống, cái giống cũng nhiều và cái không giống lại chẳng ít ví như đều là nơi cung cấp dịch vụ, nhưng khác nhau ở chỗ một bên là cung cấp những dịch vụ cho những người đến bình thường khỏe mạnh và để được vui hết mình, chi hết mình mà chẳng tiếc tiền. Còn một bên thì toàn là những người ốm đau đến để sửa chữa, nói ví von như vầy bệnh viện giống như một nhà máy chuyên khắc phục, sửa chữa những hỏng hóc trong quá trình sinh trưởng và phát triển của con người, ngay từ khi cặp nam nữ gặp nhau cũng đã có sự trục trặc với biết bao vấn đề như sự lãnh cảm, rối loạn cương dương, tinh trùng yếu, không tinh trùng, cho đến nhi hóa, nhân sơ tử cung, u nang buồng trứng, trứng không rụng, tắc vòi trứng vvv thế là phải nhờ đến sự can thiệp của y học, nhưng mọi sự can thiệp đều không dễ dàng và không phải tất cả đều thành công, sác xuất của sự thất bại khó khẳng định được là bao nhiêu phần trăm, trong đó đôi khi có cả yếu tố của sự rủi may.
Phẫu thuật tim cho một bệnh nhân nhi
Rồi khi một đứa trẻ ra đời đã có biết bao những dị tật bẩm sinh dẫu biết rằng hiện nay những tiến bộ của y học cũng đã sàng lọc được nhiều những dị dạng ngay từ trong bụng mẹ, nhưng có thứ thì máy móc sàng lọc được có những thứ thì y học cũng chưa thể chạm tay tới và không phải ai cũng có điều kiện để đến được với những dịch vụ cao của y học. Thế là bệnh tật không chừa bất kể một đối tượng nào và cái nhà máy sửa chữa ấy cùng các chuyên gia y tế phải đối đầu với những sự khó khăn vô vàn khi mà đối tượng của họ là những gì phức tạp nhất.
Người bệnh vừa là khách hàng lại vừa là đối tượng để sửa chữa, nó không giống như những sản phẩm khác ví như một chiếc điện thoại, ti vi hỏng người chủ mang nó đến thợ sửa chữa, người thợ có thể nhận sửa ngay, cũng có thể hẹn chờ một thời gian, rồi thì nó được để lên bàn, xuống đất, xó nhà vv…, cũng có thể không thay thế gì, cũng có thể phải thay thế lớn và cũng có thể người thợ sẽ lắc đầu chịu, thôi thì khách mang về hay vất bỏ sau nhiều ngày mày mò.
Còn người bệnh khi đến viện thì phải được khám ngay, không được để dưới đất, không được vất xó nhà, nhân viên y tế phải dịu dàng nhẹ nhàng đón tiếp họ, giúp họ làm các thủ tục khám bệnh, khi có kết luận ban đầu nếu nhẹ thì thầy thuốc kê đơn mua thuốc theo phác đồ điều trị về nhà, còn nặng hơn thì phải nhập viện, qua những kinh nghiệm về lâm sàng cùng sự trợ giúp của các phương tiện máy móc cận lâm sàng, có bệnh thì phát hiện ra luôn, nhưng có những loại bệnh thì phải mày mò rất nhiều ngày nhiều lần thăm khám, hội chẩn có khi tìm ra căn nguyên, có khi không sao tìm thấy phải chuyển lên tuyến cao hơn để có phương tiện chẩn trị tốt hơn, nhưng không phải bệnh nào lên tuyến trên cũng đều chẩn được, bởi có nhiều căn quái bệnh mà y học thế giới phải “Bó tay” vậy nên chẳng phải cứ có bệnh đến bệnh viện sẽ chữa được như cách nghĩ của rất nhiều người.
Mánh mắt của sự hồi sinh
Y học là bộ môn khoa học về con người, mà đã đụng chạm đến con người thì vốn dĩ khó khăn, máy móc hỏng hóc có thể thay thế được bằng linh kiện khác cùng loại, nhưng con người hỏng hóc khó kiếm đâu ra linh kiện để thay thế, bởi chúng ta có các nhà máy công xưởng sản xuất ra linh kiện máy móc, nhưng chưa có một nhà máy nào sản xuất được các bộ phận giống như trên cơ thể con người, những phần để thay thường phải do hiến tặng, nhưng việc hiến tặng cũng không dễ dàng gì bởi người ta khi đang sống có thể cho nhau một quả thận, nhưng không ai cho nhau quả tim, muốn có được tạng đành phải chờ nguồn hiến tặng khi người cho đã mất. Còn những thứ được gọi là nhân tạo ví như một chiếc van tim, một đoạn mạch máu, một chiếc khớp háng…có thể làm được nhưng không sao giống như thật. Nhưng một đoạn dây thần kinh, hay não bộ hoặc giả một nhãn cầu mắt người thì sao sản xuất được.
Một người mất đi một cánh tay, sẽ làm được cánh tay giả, đôi chân giả, nhưng người mất não thì chắc y học chưa dám mơ đến cái ngày xa vời ấy.Gần đây làng y học thế giới xôn sao về tuyên bố của nhà giải phẫu học thần kinh Sergio Canavero người Ytalia rằng năm 2017 ông có thể cấy ghép đầu người, để rồi có biết bao tranh luận trái chiều nhau nổ ra có nhiều người cho là một ý tưởng huếch hoác và điên rồ, còn cả thế giới thì nín thở chờ đợi sự diệu kỳ sẽ diễn ra trong y học.
Thế kỷ 21 với biết bao công trình đồ sộ về khoa học, những chuyện trước kia được cho là viễn tưởng thì ngày nay con người đã thực hiện được, ví như đưa người lên các hành tinh cách xa trái đất hàng triệu năm ánh sáng, rồi những thành tựu về sinh học, năng lượng, các thành tựu về công nghệ gen, di truyền, công nghệ nhân bản vô tính động vật và một ngày không xa người ta sẽ tạo ra những sản phẩm nhân bản được tạo ra từ một tế bào tim, gan, não, thận và khi đó con người sẽ không còn khó khăn trong việc tìm kiếm bộ phận để thay thế cho những phần đã hỏng trong con người, cái viễn cảnh tươi sáng ấy cho ngành cấy ghép tạng trong tương lai phát triển mạnh mẽ, nhưng bệnh sinh luôn thay đổi và càng ngày càng có nhiều loại bệnh quái hiểm đánh đố các nhà bác học y học thế giới.
Nhiều loại thuốc đã được các nhà khoa học y học tìm ra dùng để phục vụ cho công tác điều trị bệnh, nhiều công nghệ hiện đại được áp dụng, nhiều loại thuốc được tách triết từ thảo mộc và những gì thuộc thiên nhiên với những khả năng an toàn và hiệu quả nhất, nhưng như chúng ta đã biết thuốc dù có tốt đến đâu thì vốn dĩ nó cũng giống như con dao hai lưỡi, khi đưa vào cơ thể một lượng thuốc dẫu có được nhà sản xuất quảng cáo là an toàn thì vẫn không sao tránh được những tác dụng phụ không mong muốn và những phản ứng của thuốc là điều khó tránh, đôi khi phải trả giá bằng cả sinh mạng của người dùng. Cho dù y học có hiện đại đến đâu thì khả năng của con người cũng chỉ giới hạn trong khoảng mênh mông vô cùng vô tận của sự hiểu biết.
Có thể đến một ngày nào đó chúng ta sẽ làm chủ được rất nhiều lĩnh vực, nhưng để khám phá được chính bản thân mình thì đó còn là một bài toán phức tạp khó có lời giải, bệnh tật luôn đồng hành cùng quá trình sinh trưởng và phát triển, ước mơ làm cho con người trường sinh bất lão mãi cũng chỉ là ước mơ và vấn đề khoa học con người luôn là một thách thức lớn, chính vì điều này mà ngành y được coi là ngành khoa học đặc biệt trong các ngành đặc biệt, bởi đối tượng khách hàng mà ngành y phục vụ và hướng tới đó chính là con người thứ vốn được coi là tinh vi và huyền diệu nhất.
Tác giả: Nguyễn Đình Vinh
